Nie odezwał się żaden właściciel/posiadacz МЦ-13 - wielka szkoda mam bowiem do zbadania pewną kwestie techniczną dotycząca gwintu radzieckich wyczynowych karabinów sportowych, determinującą użycie amunicji i ewentualną elaborację w kalibrze 7,62x54R.
Jak nie МЦ-13 to może ktoś ma Record'a-1 ( CB-1 ) albo МЦ-116, Zenit'a ( Зенит ) czy Tajfun'a-1 ( Тайфун-1 ) w kalibrze 7,62x54R ?
Czego dotyczy sprawa ? Otóż poszukując literatury znalazłem ( niestety tylko fragment ) książki Rusłana Czumaka na temat historii naboju 7,62x54r, gdzie autor wskazał, iż rosyjska/radziecka broń na nabój 7,62x54r miała dwa rozmiary luf w zależności od przeznaczenia broni. Broń wojskowa miała mieć bruzdy gwintu głębokości 0,15mm co w bruzdach dawało kaliber 7,92mm, natomiast broń sportowa/wyczynowa oraz myśliwska miała mieć bruzdowanie o głębokości 0,1mm - co daje kaliber 7,82mm w bruzdach. Kaliber w polach gwintu dla obu typów był taki sam - 7,62mm.
Różnice te miały także mieć odzwierciedlenie w produkowanej amunicji - naboje do celów wojskowych, z płaszczem stalowym miały mieć kaliber bliższy .311 natomiast wyczynowa amunicja sportowa z płaszczem mosiężnym - Целевые патроны, Целевые патроны улучшенной кучности, экстрa, экстрa-70 miały kaliber 7,85-7,87mm.
W kwestii ewentualnej elaboracji rodzi to pytanie czy dla owych wyczynowych luf z gwintowaniem 7,82 mm w bruzdach właściwy byłby dobór pocisków raczej .308 niż .311 ?
Nikt nie odpisał wiec chyba wszyscy właściciele takich luf mają na pęczki Целевые патроны улучшенной кучности i nie przejmują się kwestiami ewentualnej elaboracji 7,62x54r dla swoich karabinów a ja jestem jedynym z nielicznych, którzy się próbują cieszyć z wypadu z МЦ-13 na strzelnicę zastanawiając się przy tym jednak co podać do stołu.
Średnicy w bruzdach nie zmierzyłem więc nie mogę powiedzieć czy jest 7,82 mm czy 7,92mm ale empirycznie stwierdziłem, że lufa МЦ-13 może się polubić z pociskami .308 - radzieckie naboje sportowe zgodnie z tym co maja opisane na opakowaniach mają 7,85-7,87 mm.
Eksperyment polegał na elaboracji nowych naboi 7,62x54r z pociskami Hornady ELD-M 178gr i Lapua Scenar-L 175 gr - łuska nowa S&B, spłonka Fiocchi LR, proch Lovex 73.6 - 45,25 gr - powstały po 3 naboje w tej konfiguracji ( na wypadek niepowodzenia niewielka strata komponentów ).
Bardzo krótki wypad na strzelnicę z odstrzeleniem tylko 12 naboi - 6 ponad 50-letnich radzieckich i 6 nowych z pociskami .308.
Wyszło tak :
Chyba Lapua Scenar-L dość obiecująca - grupa niby formalnie większa niż ta z Celevycvh patronów ale wszystkie styczne więc jest potencjał na dalsze próby z naważkami już po drabince i z bardziej reprezentatywnymi grupami niż tylko 3-strzałowe.
Karabin na dwójnogu, pozycja siedząc, dystans 100m, celownik POSP 4-12x42 ( siatka No. 10 ) - powiększenie 10x - nastawy celownika nie były zmieniane, wszystkie 12 strzałów z tych samych nastaw.
Z paczki fabrycznej amunicji Extra zostało jeszcze trochę naboi więc przeprowadziłem mały test na 200 metrów.
Trzeba przyznać, że luneta POSP 4-12x42 nie jest łatwa – przy skali poprawek wertykalnych i horyzontalnych z 1 klikiem wielkości 0,9 MOA stanowi już pewne wyzwanie od 200 metrów. Zwłaszcza, gdy kalkulator balistyczny Strelok mówi, że na 200 m dla naboju Extra korekcja powinna wynosić 2,37 MOA – przy 0,9 MOA na klik jak to dobrze na bębnie ustawić
Rodzaj tarczy też nie był za bardzo pomocny - średnica czarnego pola "9" to 38 mm - ale była jedyna dostępna na strzelnicy - nie mogłem używać moich dotychczasowych tarcz z siatką 1 MOA. Krzyż w pierwszym planie - przy powiększeniu x12 - szewron pięknie zasłania ten czarny okrąg "9"
Celownik wyzerowany na 100m - pierwsze dwa strzały ( No. "1" i "2" ) z nastawą na bębnie 1,8 MOA - 2 kliki - za nisko. Dodałem trzeci klik na 2,7 MOA - No. "3" i "4" za wysoko ale No. "5" trafił tam gdzie trzeba, więc tak zostawiłem.
Gdyby policzyć grupę dla strzałów z nastawy 2,7 MOA to wyszłoby 0,98 MOA
Strzeliłem z tej nastawy jeszcze jedną 3-strzałową grupę do drugiej tarczy - wyszło 0,68 MOA - choć przesunięte w prawo.
Wiem, że grupy 3-strzałowe nie są miarodajne ale na początku chcę się nimi nacieszyć. Trochę w tym oszukiwania samego siebie, ale nastrój jest lepszy. Pocieszam się wyjaśnieniem, że przy grupie 3-strzałowej, jeśli jest prawidłowa, świadczy to o braku błędów spowodowanych przez sam karabin, przy większej liczbie strzałów w grupie błędy strzelca są bardziej widoczne niż spowodowane przez sam karabin. Trochę to naciągane, ale tego się będę trzymać .
Z paczki zostało mi 9 naboi Extra. Może uda mi się je jeszcze sprawdzić na 300m - Strelok wskazuje dla nich nastawę 6,08 MOA - POSP oferuje 5,6 MOA albo 6,5 MOA na nastawach - ciekawe która okaże się odpowiednia?
Stara radziecka amunicja - Целевые патроны улучшенной кучности - nadal trochę lepsza niż moje projekty elaboracyjne dla jej zastąpienia a strzelec [ ja ] nadal odstaje poziomem umiejętności in minus od charakterystyk karabinu.
Kontynuowałem zabawę z mniej miarodajnymi ( ale łatwiejszymi do nie-spieprzenia ) grupami 3-strzałowymi na 100 metrach i gdyby przy nich pozostać to wracałbym ze strzelnicy w doskonałym humorze.
Целевые патроны улучшенной кучности - najlepsza z dotychczasowych 3-strzałowych grup jakie wystrzelałem - 0,26 MOA
Własna elaboracja - zwiększony ładunek prochu z 45,25 gr do 45,50 gr ( według GRT - Pmax - 15% więc dość bezpiecznie ), Lapua Scenar-L 175 - również najlepsza 3-strzałowa grupa z dotychczasowych prób moich elaboracji - 0,37 MOA
I patrząc przez lunetę korekcyjna ne te wyniki, będąc w doskonałym nastroju uznałem się za super strzelca i dołożyłem po dwa strzały spieprzając wynik dokumentnie.
Ze znakomitej grupy 0,26 zrobiła się jedynie dość poprawna grupa 0,76 MOA
a z grupy 0,37 zaledwie zwykła 0,9 MOA
Plus tego wypadu na strzelnice z МЦ-13 jest taki że udało mi się potwierdzić naważkę która daje bardzo zbliżony punkt trafienia z amunicją radziecką i strzelanie odbyło się z tych samych nastaw celownika, dając bardzo zbliżone do siebie PoI.
POSP 4-12x42 ma klik wielkości 2,75 cm na 100m więc za dużo już się tam nie da wyregulować.
Do poprawy są umiejętności strzelca i docyzelowanie elaboracji bowiem w obu próbach - 3 i 5 strzałowej radziecka amunicja okazała się nadal lepsza.
P.S
Nadal trzymam się kurczowo myśli, że przy grupie 3-strzałowej, jeśli jest prawidłowa, świadczy to o braku błędów spowodowanych przez broń, przy większej liczbie strzałów w grupie błędy strzelca są bardziej widoczne ( właśnie się przekonałem jak bardzo ) niż spowodowane przez sam karabin.
Ostatnio zmieniony 30 lipca 2024, 22:54 przez PMB, łącznie zmieniany 1 raz.
A z ciekawości strzel:
- grupę 4 strzałów - na ogół w instrukcjach do broni przy przystrzeliwaniu i określaniu ŚPT oddaje się cztery strzały,
- grupę 5 strzałów, ale w układzie 3 strzały, przerwa 2 strzały - wyeliminujesz błędy strzelca oraz rozgrzanie lufy, może i ona jest dość gruba, ale zawsze będziesz miał jakiś punkt odniesienia czy to wina amunicji czy błędy strzelca jeżeli grupy 3 strzałowe masz lepsze niż te 4 czy 5-cio.
PMB pisze: ↑30 lipca 2024, 12:59
Nadal trzymam się kurczowo myśli, że przy grupie 3-strzałowej, jeśli jest prawidłowa, świadczy to o braku błędów spowodowanych przez broń, przy większej liczbie strzałów w grupie błędy strzelca są bardziej widoczne ( właśnie się przekonałem jak bardzo ) niż spowodowane przez sam karabin.
Parametry broni są - na przestrzeni niewielkiej liczby strzałów - w przybliżeniu stałe. Parametry amunicji - jeśli jest robiona z odpowiednią dokładanością i kontrolą jakości - też są w przybliżeniu stałe (przynajmnej dopóki mówimy o stałych parametrach komponentów). Parametry środowiska, jeśli mowa o niedużym odcinku czasu i tej samej lokalizacji - też są w miarę stałe (zakładam, że nie leje zanadto i nie wieje zanadto). Najmniej stałe/powtarzalne są parametry związane ze strzelcem.
Zgodnie z logiką i matematyką w takiej sytuacji niezepsucie żadnego z N strzałów jest tym trudniejsze, im większe jest N.
Ze względów czasowych – jak zawsze brak czasu ale i dość ograniczonych warsztatowych – tylko mała prasa Lee Breech Lock Reloader, odrzucenie dozownika Lee ( Perfect Powder Measure kompletnie mi się nie sprawdził ) i ręczne dosypywanie właściwej naważki na szalkę wagi łyżeczką z zestawu matryc - nowe naboje powstają w ilościach homeopatycznych.
Teraz powstały 4 szt. z pociskiem Lapua Scenar-L 175 gr, który dość obiecująco zaprezentował się na 100m a celem była okazja do strzelenia 200 m. Pierwszy miał służyć do zgrubnego nastawienia lunety gdyby trajektoria mocno odbiegała od szacunkowych wyliczeń na Strelok’u a 3 pozostałe do strzelenia grupy.
Gdybym trzymał się planu to 3 strzałowa grupa wyglądałaby całkiem znośnie – 0,67 MOA na 200m ( na 100m było 0,37 MOA z tej naważki - w minutach na 200 metrów wzrost dwukrotny ).
Ale się nie trzymałem – pierwszy strzał wypadł co prawda dość daleko od punktu celowania ( ok. 10 cm w prawo i 5 cm w górę ) ale uznałem że póki co zostaną na lunecie nastawy pod Celwyje Patrony ( co i tak się nie sprawdziło ) i dostrzelam elaborację na tych nastawach. Po trzech strzałach byłem zadowolony. Pokontentowałem się widokiem z lunety korekcyjnej i dołożyłem czwarty strzał ( to ten najwyżej, wyraźnie odstający od pozostałej trójki ) – i już było po kontentowaniu – grupa się rozrosła do 1,1 MOA.
A 2 Celewyje patrony, które miały z tej nastawy wejść centralnie w „10” wertykalnie owszem uplsowały się idealnie ale horyzontalnie poleciały mocno w lewo – to te dwie przestrzeliny w lewej „9”.
Wypad na 200m bardzo krótki ale generalnie pozytywny. Wnioski : stara ( 1962 ) radziecka amunicja nadal trzyma się krzepko, lufa MЦ-13 wydaje się dość dobrze przyjmować pocisk formalnie kalibru .308 [ choć twierdzenia R.Czumaka o płytszych bruzdach w radzieckiej broni sportowej i jej kalibrze 7,82 w bruzdach została poddana ostrej krytyce na rosyjskich forach i odrzucona jako nieprawdziwa ], własna elaboracja wymaga dalszego cyzelowania, luneta POSP 4-12x42 nie pomaga, strzelec też musi się bardziej wprawić
Po krótkim wypadzie na 100 metrów i kolejnej próbie elaboracji, która zastąpiłaby mi Целевые патроны, pozostające jako wzorzec z najlepszą 3-strzałową grupą – 0,26 MOA, chciałbym podpytać Kolegów posługujących się oprogramowaniem GRT o trafność wyliczeń w tym programie w funkcji OBT – Optimal Barrel Time.
Po wcześniejszej próbie naważki 45,50 gr na 200 m, gdzie PoI był mocniej przesunięty w górę tarczy niż Целевые патроны ( odchyły horyzontalne, które też były spore na razie pomijam ), postanowiłem zmniejszyć naważkę do 45,40 gr., żeby trochę PoI obniżyć.
Z ciekawości wyliczyłem też naważkę w funkcji OBT, którą GRT ustalił na 44,31 gr. Zrobiłem po 3 naboje z takimi naważkami i pojechałem je sprawdzić.
Na razie we wstępnych testach trzymam się tych 3-strzałowych grup, mimo ich ułomności, aż znajdę ów „sweet load”.
I tu pojawił się nieoczekiwany efekt funkcji OBT z GRT z której to naważki już znalazłem się całkiem blisko tego najlepszego wyniku, który dały Целевые патроны. Bliżej niż z 45,40 gr. Różnica w postaci 1,09 gr to parę szczebelków drabinki – czy próbować przechodzić kolejno te szczebelki – 45,30; 45,20; 45,10 itd. – czy lepiej zacząć oscylować wokół naważki wyliczonej z OBT – 44,31 i dodawać/odejmować po 0,05?
Początkowa naważka 45,50 była i tak dość zachowawcza, bowiem zakładała -15% od Pmax a teraz OBT wskazuje jeszcze drogę w dół i poziom ciśnienia w okolicach -20% Pmax. Na 100 metrach to wyliczenie OBT jest obiecujące – czy Koledzy korzystali z tej funkcji w GRT i wskazywała ona naważkę równą czy bardzo zbliżoną do finalnego sweet load czy niekoniecznie?
Pierwsza grupa to owe 0,26 MOA i wzorcowe Целевые патроны - dwie kolejne grupy to wystrzelane przedwczoraj 0,31 MOA z naważki wskazanej przez OBT ( 44,31 gr ) i 0,38 MOA z naważki 45,40 gr
.
